Page 12 - Algemene Anatomie Atlas

DE INWENDIGE STRUCTUUR
V A N HET LICHAAM

CHROMOSOMEN, DNA

korte arm
Kortste van de twee helften waarin de
centromeer de chromatiden heeft gescheiden.
centromeer
Middelpunt waarin de twee identieke chromatiden
chromosomen
samenkomen en daarmee een chromosoom vormen.
Structuren in de celkern die slechts zichtbaar zijn
gedurende de reproductieve fase, wanneer ze zijn
opgebouwd uit chromatine filamenten. Elk chromosoom is
samengesteld uit twee identieke helften die chromatiden
worden genoemd; hun DNA wordt dus gedupliceerd.
Ieder levend wezen heeft een specifiek aantal
chromosomen; de mens heeft er 46, gearrangeerd in 23
paren. Hiervan zijn 22 paren in mannen en vrouwen
identiek (de zogenoemde autosomen), terwijl een enkel
paar X (vrouwelijke) of Y (mannelijke) chromosomen
worden genoemd. Zij bepalen het geslacht (gonosomen
of geslachtschromosomen). chromatiden
Een van de bijzonder kleine (700 nm), identieke
helften die samen een chromosoom vormen. Ze
bestaan uit draden van chromatine die in elkaar lange arm
gevouwen en gestrengeld zijn. Elke chromatide De langere helft van de twee
nucleotide bevat dezelfde DNA-samenstelling als zijn waarin de centromeer de
andere helft omdat ze van elkaar gescheiden chromatiden heeft
Als een van de ‘bouwstenen’ gescheiden.
van de DNA-ketens zijn worden, waarna elk dezelfde genetische lading
nucleotiden de fragmenten aan twee toekomstige cellen moet overdragen.
waar het fosforzuur en de nucleosomen
desoxyribose zich verenigen De dubbele helix (‘wenteltrap’) van de
met guanine, adenine, thymine DNA zou uiteengerafeld wel 5 cm lang
of cytosine. Zodoende zijn er in zijn. Om hem in een zeer kleine ruimte,
iedere DNA-keten vier zoals in een celkern, te passen, moet
verschillende nucleotiden die hij zich in elkaar wikkelen, wat mogelijk
zich in een specifieke volgorde wordt gemaakt door eiwitten die
herhalen. histonen worden genoemd en die, met 15
de DNA-ketens verenigd, de
nucleosomen vormen. De DNA-ketens
zijn in twee slagen rond de histonen
gewikkeld, waardoor de lengte van de
keten enorm wordt verkleind.

DIAGRAM VAN DE DNA-KETEN

DNA DE 23 CHROMOSOMEN VAN
(DESOXYRIBONUCLEÏNEZUUR) HET MENSELIJK KARYOTYPE
De chromatine filamenten worden gevormd
door twee structuren die de vorm van een
helix of spiraal hebben en die zijn
samengesteld uit een skelet dat uit
fosforzuur bestaat en een suiker, 1 2 3 4 5 6
desoxyribose, waaraan in een specifieke
rangschikking vier stikstofhoudende
substanties kleven: adenine (A), guanine
(G), thymine (T) en cytosine (C). Op hun karyotype
beurt worden de twee ketens bij elkaar Het stel chromosomen van
gehouden door waterstofbanden. Het is dit de menselijke cel wanneer
verschil in de combinatie van deze vier ze een gedifferentieerde
elementen (A, G, T en C) dat zorgt voor een vorm aannemen, wat kan 7 8 9 10 11 12
code die, mits correct geïnterpreteerd, de worden geobserveerd in de
genetische boodschap van de cel onthult.
centrale fase van de
mitose. De donkere
banden corresponderen
met groepen goed
geïdentificeerde genen die 16 17 18
langs de lange en korte 13 14 15
arm van iedere chromatide
zijn verdeeld. Elk
chromosoom van dit
schema heeft een
specifieke vorm en lengte,
waarmee de identificatie 19 20 21 22 X
mogelijk wordt gemaakt. Y